De ‘Game Changers Documentaire’ op Netflix: wat is waar en wat niet?
09 december 2019 
8 min. leestijd

De ‘Game Changers Documentaire’ op Netflix: wat is waar en wat niet?

Als je 15 jaar geleden tegen iemand zou zeggen dat je ‘plant-based’ eet, zouden ze je heel raar aankijken. Dat komt omdat deze term toen nog helemaal niet bestond. Net als de ‘Forks over Knives’, Impossible Burgers of Veggie Nuggets bij McDonalds.

Nu eten enorm veel mensen, van Mike Tyson tot je schoonmoeder, ‘plant-based’ en zeggen ze dat ze veel zijn afgevallen, hun cholesterol verlaagd is en dat ze een stuk beter in hun vel zitten. De nieuwe documentaire The Game Changers doet hier nog een schepje bovenop en promoot de plant-based levensstijl nog meer.

Deze film, geproduceerd door James Cameron (schrijver van onder andere Avatar en Titanic), beweert dat het eten van dierlijke producten (zoals vis, vlees, eieren en zuivel) kan zorgen voor:

  • belemmering van je atletische prestaties;
  • verwoesting van je hart;
  • verminderd seksueel functioneren;
  • een vroege dood.

In deze documentaire volg je het persoonlijke verhaal van James Wilks. Een oud MMA-fighter. Hij vertelt zijn verhaal over hoe hij is geswitcht naar een dieet zonder dierlijke producten. Gedurende de film citeert Wilks verschillende wetenschappelijke onderzoeken, interviews, dokters en worden een aantal veganistische en vegetarische atleten onderzocht.

Game Changers Poster

‘Er rust een stigma op veganisme en vegetarisch eten,’ zegt Wilks in een interview. ‘We willen mensen niet dwingen om veganistisch te worden. We willen ze alleen de feiten laten zien, zodat ze hun eigen keuze kunnen maken.’

De documentaire The Game Changers laat echter maar één kant van het verhaal zien, vaak onderbouwd door controversiële bronnen, grote conclusies uit kleine onderzoeken en misleidende uitspraken. Bij de volgende drie feiten zit The Game Changers fout, inclusief  één feit waar ze het wel bij het rechte eind hadden:

Fout 1 - de onderzoeken over de voordelen van vegetarische diëten zijn groots en goed onderbouwd

De documentaire begint met – en is gebaseerd op – het feit dat Wilks een onderzoek tegenkomt waarin wordt gezegd dat de Romeinse gladiatoren geen vlees aten. Dit onderzoek is alleen geen onderzoek.

Het is een kort verhaal geschreven door Andrew Curry, die dit schreef voor Archaeology, een publicatie van het Archaeological Institute of America. Curry beschreef dat hij, tijdens een bezoek aan de Medische Universiteit van Wenen, aan de hand van een schedel kon vertellen dat de Romeinse gladiatoren een vegetarisch dieet aten, rijk aan koolhydraten met af en toe een calcium-supplement.

Romeinse gladiatoren

Er bestaat wel een onderzoek naar de vegetarische diëten van gladiatoren, wat op een later moment wordt genoemd in de documentaire, maar Wilks blijft het een ‘onderzoek’ noemen, terwijl het geen onderzoek is. Ja, dit is maar een klein kritiekpunt, maar het laat goed zien dat de film misleidende ‘onderzoeken’ als bron gebruikt.

The Game Changers zit vol met onderzoeken. Het ene na het andere verschijnt op het scherm. Soms wel drie tot vier na elkaar. Medische experts bieden lange verklaringen met wetenschappelijke conclusies in hun wetenschappelijk jargon. 

De hoeveelheid data is ontmoedigend en laat je als kijker de conclusie trekken: ‘Kijk naar al deze wetenschappelijke onderzoeken! Veganisme is vast véél gezonder dan een alledaags dieet!?’ Het probleem is dat de bevindingen uit de onderzoeken vaak verdraaid zijn en verkeerd gepresenteerd worden, zonder dat de kijker wordt bijgepraat over het volledige onderzoek.

Niet het complete verhaal…

Op een bepaald moment in de documentaire citeert Wilks daadwerkelijk peer-reviewed onderzoek: ‘Als het aankomt op het krijgen van kracht en spiermassa, laten onderzoeken die plantaardige en dierlijke eiwitten vergelijken, zien dat de bron van eiwit niet relevant is, zolang het aantal genuttigde aminozuren maar voldoende is.’ 

Wat Wilks niet vertelt, is dat in datzelfde onderzoek wordt gezegd dat ‘vegetariërs als groep een lager gemiddelde concentratie creatine in hun spieren hebben dan omnivoren en dit kan de supramaximale trainingsprestaties beïnvloeden.’

Verderop in The Game Changers noemt Wilks verschillende onderzoeken met kleine steekproefgroottes waar hij vervolgens grote generaliserende conclusies uit trekt.

Het meest opvallende is wanneer Wilks zegt dat koemelk bij mannen oestrogeen levels verhoogt en testosteron levels verlaagt. Het onderzoek uit 2010 wat hij hier citeert, is gedaan op basis van de melk van zwangere koeien.

De onderzoekers hebben een groep van 18 mensen onderzocht (zeven mannen, zes kinderen en vijf vrouwen) en de uitkomst was dat de melk testosteronsecreties verlaagde, dus niet het gehele testosteronlevel, en ook maar voor een tijdelijke periode.

koemelk bij mannen

Fout 2 - er zijn veel dodelijke stoffen die inherent zijn aan alle dierlijke producten

Tijdens de documentaire vliegen de wetenschappelijke termen zoals TMAO, heterocyclische amines, heemijzer, Neu5Gc, endotoxines en AGE’s je om de oren. Wilks beweert dat deze verbindingen (die je alleen kunt vinden in dierlijke producten) de kans op ontstekingen verhoogt, wat uiteindelijk kan leiden tot veel nare ziektes en in het bijzonder tot kanker.

Het wetenschappelijke begrip van deze verbindingen is echter veel minder dan The Game Changers de kijker laat geloven. De uitkomsten van de onderzoeken zijn ook veel minder concreet dan de studies naar sigaretten. Laten we bijvoorbeeld eens kijken naar de relatie tussen bewerkt vlees en dikkedarmkanker.

bewerkt vlees eten en kanker

Bewerkt vlees en dikkedarmkanker

‘Het absolute risico op het ontwikkelen van dikkedarmkanker in iemands leven is ongeveer 5 procent. We weten ook dat het eten van bewerkt vlees de kans op dikkedarmkanker verhoogt,’ vertelt Brian St. Pierre, M.S., R.D., C.S.C.S., directeur Performance Nutrition bij Precision Nutrition, een voedingscoaching bedrijf dat heeft gewerkt met de San Antonio Spurs (een basketbalteam uit San Antonio, Texas), de Carolina Panthers (een footballteam uit Charlotte, North Carolina) en duizenden niet-atletische cliënten.

‘In feite kan het eten van 50 gram bewerkt vlees per dag (ongeveer 1 hotdog), het risico op het ontwikkelen van dikkedarmkanker verhogen met 17 procent. Klinkt heel eng. Dit verhoogde risico is echter relatief,’ zegt St. Pierre.

In werkelijkheid stijgt het risico van in totaal 1 procent naar een nieuw absoluut risico van 6 procent. Natuurlijk moet je altijd proberen om de kans op kanker zoveel mogelijk te beperken.

Daarom adviseren ten alle tijden om bewerkt vlees zoveel mogelijk te vermijden. Maar, het is echt niet erg om af en toe eens wat bewerkt vlees te eten. Het is volledig terecht dat “The Game Changers” dit onderzoeksresultaat aankaart, maar de nuance ontbreekt volledig. 

Mensen die weleens een stukje worst of een hotdog eten, hoeven dus niet bang te zijn om ineens een zéér verhoogde kans te hebben op dikke darmkanker. Alles met mate!

Fout 3 - dieet is ALLES

The Game Changers doet hard zijn best om goed presterende atleten, die plant-based zijn gaan eten, voor de camera te zetten. Scott Jurek, Morgan Mitchell, Patrik Badoumian, Kendrick Farris, Arnold Schwarzenegger, ze zitten er allemaal in. 

Het ding is echter dat elk van hun verhalen een anekdote is, niets meer en niets minder. Voor alle veganistische ondertonen in The Game Changers laat de documentaire veel mannelijkheid zien: boxers die los gaan op autobanden, powerlifters die auto’s omduwen. Wat ze willen laten zien is: ‘Kijk wat je met een plantaardig dieet voor elkaar kunt krijgen!’.

plantaardig dieet fitness

Het is indrukwekkend, maar een dieet is slechts een klein onderdeel van de algehele gezondheid. De documentaire laat op het gebied van dieet twee onderzoeken zien. In het eerste onderzoek zie je cardioloog Robert Vogel, M.D. 

Hij neemt een bloedtest af bij drie atleten nadat ze een burrito hebben gegeten met dierlijke producten. Dit doet hij ook wanneer ze een burrito hebben gegeten met plantaardige producten. In het tweede onderzoek zie je uroloog Aaron Spitz, M.D., die erectiekracht en -frequentie meet bij drie atleten na dezelfde twee soorten burrito’s.

Beide onderzoeken zetten verrassend genoeg het plant-based eten in een positief daglicht. Er zijn echter veel variabelen in deze twee onderzoeken, waar geen rekening mee is gehouden.

burrito bloedtest

Geen van de experimenten houdt rekening met dingen zoals slaap, stress, trainingen, hydratatie, spierpijn, wekelijkse alcoholconsumpties, emotionele gesteldheid en genetische aanleg. Geen van de atleten in de documentaire praat hierover.

The Game Changers laat de atletische prestaties allemaal draaien om het dieet. Een dieet is echter een klein onderdeel van het grotere geheel en draagt alleen maar (positief of negatief) bij aan je gezondheid.

Waar - soja is niet de voedingsduivel

Wilks heeft het bij het juiste eind als het gaat om de overtrokken connecties tussen fyto-oestrogenen in sojaproducten en de vermoedelijke effecten op oestrogeenlevels bij mannen. ‘Maar hoe zit het dan met het aantal zaadcellen of ‘man-boobs’?’, horen we je denken.

In de jaren 2000 zijn er wat kleine onderzoeken geweest die suggereerden dat de fyto-oestrogenen in sojaproducten een negatieve invloed konden hebben op hormonen. ‘Die link is nooit gelegd in onderzoeken met mensen’, zegt Qi Sun, M.D., assistent-professor bij de afdeling Voeding aan de Universiteit van Harvard. ‘Ik denk dat je je hier helemaal geen zorgen over hoeft te maken’, zegt Sun.

sojaproducten

Waar het op neerkomt - zie een dieet niet als een van beiden

The Game Changers zet het vegan/plant-based dieet constant naast een dieet waarin wel dierlijke producten worden gegeten. Of je eet dierlijke producten en je moet leven met de consequenties, of je blijft weg van dierlijke producten en leeft nog lang en gelukkig, zo doet de film lijken. Er is echter nog een gulden middenweg: eet meer groenten.

Deze keuze heeft veel goed wetenschappelijk onderbouwde voordelen. Dit is ook de keuze die veel geregistreerde diëtisten (die je niet terugziet in The Game Changers) opleggen aan hun cliënten, professionele atleten en de rest van de bevolking.

gevarieerde voeding

Het moet bij een dieet meer draaien om de dingen die je toevoegt, in plaats van de dingen die je uitsluit.

Ongeveer halverwege de film hoor je de quote ‘Zelfs ijsbergsla heeft meer antioxidanten dan zalm of eieren’. Dit soort opmerkingen zorgen ervoor dat je het gevoel krijgt dat je moet kiezen, terwijl je ook kunt kiezen voor alle drie.

Door zoveel nadruk te leggen op een nutriënt (zoals de antioxidanten in ijsbergsla) doe je de positieve eigenschappen van andere producten teniet (zoals supergezonde omega-3 vetten).

Respecteer elkaar.

Wat we je mee willen geven, is dat het eten van dierlijke producten niet dodelijk is, maar dat het altijd een goede keuze is om meer groenten en fruit te eten. Daarbij is het wel ontzettend belangrijk om, als je de keuze maakt om toch dierlijke producten te eten, dat met veel respect te doen. Eet dierlijke producten met mate en kies het liefst voor producten die hoog aangeschreven staan op gebied van dierenwelzijn.

Geen verspilling, respect voor de natuur en eet alles met mate.

Daarnaast is het belangrijk om respect voor elkaar te hebben. Veel mensen hebben nog weleens de neiging om elkaar te veroordelen op basis van het voedsel dat zij willen eten. “Stel je niet aan… eet gewoon wat vlees!” en “Pff… eet jij echt alleen maar plantaardig?”, zijn uitspraken die je vaak voorbij hoort komen.

Ik vind persoonlijk dat we moeten stoppen met elkaar veroordelen. Eet en doe waar je zelf blij van wordt, maar probeer wel rekening te houden met de natuur.

Over de schrijver
Jochum Smid is biobased chemicus en heeft zich volledig gespecialiseerd in de orthomoleculaire voedingsleer. Hij ontwikkelt en selecteert de voedingssupplementen bij Natuurlijk Presteren en heeft een passie voor biohacking, wetenschap en gezonde voeding.
Reactie plaatsen