Wanneer is een vrouw het meest vruchtbaar?

Het is een hardnekkig misverstand dat een vrouw op alle momenten in haar cyclus even vruchtbaar is. Dit is namelijk allesbehalve waar. Gemiddeld is een vrouw maar een paar dagen per cyclus vruchtbaar.  

Waarom zijn er dan zoveel soorten anticonceptie op de markt, waarmee je jezelf constant beschermt tegen zwangerschap, terwijl je maar een paar dagen per cyclus vruchtbaar bent? Dat komt omdat het lastig in te schatten wanneer deze vruchtbare dagen precies zijn. Ook speelt de overleving van zaadcellen een rol.

Als het gemakkelijk was geweest om je vruchtbare dagen aan te wijzen, dan wist je precies op welke dagen je meer of minder kans hebt op zwangerschap. Dit is wat ingewikkeld om te achterhalen, maar niet onmogelijk. Een vrouw is namelijk altijd rond de ovulatie vruchtbaar, en niet op andere delen in de cyclus. En zijn verschillende manieren om je vruchtbaarste periode te bepalen.

Note: In dit artikel zal gefocust worden op vruchtbaarheid bepalen als manier om wél zwanger te worden, in plaats van als manier om niet zwanger te worden. Deze natuurlijke methoden van vruchtbaarheid meten zijn namelijk niet erkend als veilig anticonceptiemiddel.

1 - Vruchtbaarheid en de hormonale cyclus van de vrouw

Een menstruatiecyclus, ook wel de hormonale cyclus, duurt gemiddeld 28 dagen. Kort gezegd bestaat de hormonale cyclus uit vier fasen.

De vier fasen van de hormonale cyclus:

• Menstruatie: Dit is de periode van bloeden. Er begint een nieuwe cyclus waarbij follikels naar een eisprong/ovulatie toegroeien.
• Pre-ovulatie: Follikels met een eicel ontwikkelen zich verder.
• Ovulatie: Eén follikel ontwikkelt zich volledig en er is een eisprong.
• Pre-menstruatie: Het lichaam bereidt zich voor op zwangerschap na de eisprong.

De ovulatie valt gemiddeld gezien op dag 14. Net ervoor en erna ben je vruchtbaar, op de andere dagen niet. De gesprongen eicel is gemiddeld 24 uur na de eisprong vruchtbaar [1]. Hoe kan het dan dat je een langere periode kans hebt op zwangerschap?

2 - Verschil vruchtbaarheid en kans op zwangerschap

Een eicel is dus maar één dag echt vruchtbaar. Hoe kan het dan dat er veel meer dagen een kans op zwangerschap is? Dat komt door de overleving van zaadcellen. Deze zijn gemiddeld zo’n twee dagen vruchtbaar, maar ze kunnen in uitzonderlijke gevallen tot wel acht dagen na geslachtsgemeenschap nog levend aangetroffen worden [2].

Dat maakt het aantal dagen waarbij er een kans is op zwangerschap ineens een stuk groter! Wanneer je dus een aantal dagen voor je ovulatie onbeschermde seks hebt gehad, kun je daar zwanger van worden.

Wel is de kans het grootst twee dagen voor je ovulatie tot één dag na je ovulatie. Dan ben je dus het meest vruchtbaar. 

3 - Methoden vruchtbaarste periode meten 

Je weet nu dat je het meest vruchtbaar bent twee dagen voor tot één dag na je ovulatie. Maar hoe kom je er nu achter wanneer je een eisprong hebt? Daar heb je verschillende methoden voor.

Kalendermethode (ovulatie berekenen) 

Op basis van je vorige cycli, kun je de volgende berekenen. Eigenlijk is het heel simpel: wanneer je ongesteld wordt ben je op dag 1. Op dag 14 zou dan de nieuwe eisprong zijn. Toch is dit niet echt betrouwbaar. Een cyclus kan namelijk korter of langer duren door stress, veranderingen en andere omstandigheden. Daardoor is de eisprong eerder of later dan je verwacht.

Ovulatietesten

Een ovulatietest meet de hoeveelheid LH in de urine. Dit is namelijk het hormoon dat stijgt in de dagen voordat je als vrouw een ovulatie krijgt. Wanneer een LH-test positief is, weet je dus dat er binnen één of twee dagen een ovulatie zal zijn.

De test werkt zoals een zwangerschapstest, vaak in de vorm van een stripje. Je doet de test door met het stripje wat urine op te nemen. Hier verschijnen vervolgens streepjes, waardoor je weet of er wel of niet een ovulatie aan zit te komen.

Temperatuur tijdens cyclus meten

Zowel geliefd als berucht de afgelopen tijd: het meten van lichaamstemperatuur om je vruchtbaarheid te bepalen. Of het nu betrouwbaar is of niet, wanneer je een regelmatige cyclus hebt kan je temperatuur meten je veel inzicht geven in je cyclus.

Kort gezegd daalt de temperatuur rond de menstruatie en stijgt hij weer na de ovulatie. Dit verschil kan wel een hele graad zijn! Dat levert interessante grafieken op. Het is dus zeker geen nattevingerwerk, maar een aanrader voor elke vrouw die zwanger wil worden.

Verschillende soorten afscheiding 

Het slijm uit de baarmoederhals wordt in de vruchtbare periode anders. Waar het op andere momenten in de cyclus meer wit en stug is, herken je vruchtbaar cervixslijm aan de heldere, doorzichtige en elastische structuur.

Ovulatie leren voelen

Hoewel dit niet bij iedereen het geval is, komt de ovulatie met verschillende lichamelijke verschijnselen. Je kunt in een dagboek bijhouden wanneer je welke symptomen voelt, waardoor je meer inzicht krijgt in je vruchtbare dagen.

Verschijnselen bij de ovulatie:

• Krampen vergelijkbaar met menstruatiekrampen
• Gevoelige borsten
• Hogere lichaamstemperatuur
• Vocht vasthouden
• Meer zin in seks

4 - Vruchtbaarheid en levensstijl 

Er zijn ook dingen die je zelf kunt doen om je vruchtbaarheid te verhogen. Dit zijn aanpassingen in de levensstijl, die je lichaam in het algemeen gezonder maken [3].

• Stoppen met alcohol drinken
• Stoppen met roken
• Gezond en gevarieerd eten
• Genoeg water drinken
• Genoeg slapen
• Stress minderen

Nadat je gestopt bent met de pil, kan het nog even duren voor dat je weer helemaal vruchtbaar bent. Dit komt omdat je eigen hormooncyclus weer op gang moet komen. Ben je dus pas gestopt met de pil? Geef je lichaam dan wat rust en maak je geen zorgen als het wat langer duurt voordat je weer ongesteld, of zwanger wordt.

Wanneer je als stel zwanger wil worden, is het ook niet onbelangrijk om naar de vruchtbaarheid van de man te kijken. Lees bijvoorbeeld dit artikel met 19 manieren om de zaadkwaliteit te verbeteren.