De hormonale cyclus van een vrouw is erg complex. Deze cyclus, ook wel de menstruatiecyclus, bestaat uit verschillende fasen en er komen meerdere hormonen bij kijken. Tijdens de menstruatiecyclus wordt kort gezegd de baarmoeder geschikt gemaakt voor zwangerschap.
Wanneer er geen bevruchting is geweest, wordt de boel weer opgeruimd, en begint de cyclus opnieuw. Verschillende hormonen hebben hierbij verschillende functies. In dit artikel proberen we je duidelijk uit de leggen hoe de hormonale cyclus van de vrouw werkt.
Wat is de hormonale cyclus van de vrouw?
Natuurlijk zijn er uitzonderingen, maar over het algemeen hebben vrouwen die geen hormonale anticonceptie gebruiken een eigen natuurlijke hormonale cyclus.
Deze duurt gemiddeld 28 dagen, maar een cyclus van tussen de 21 en 35 dagen wordt ook als normaal beschouwd. Je kunt de hormooncyclus van de vrouw opdelen in vier fasen: de menstruatie, folliculaire fase (pre-ovulatie), ovulatie en luteale fase (pre-menstruatie) [1].
Het zijn de baarmoeder, eierstokken, hypothalamus en hypofyse die voor de veranderingen en afgiften in hormonen zorgen. Hormonen kun je zien als het communicatiemiddel tussen hersenen en geslachtsorganen, waardoor processen in het lichaam in gang worden gezet. In verschillende fasen van de cyclus, komen dus ook verschillende hormonen voor.
Fase 1 - Menstruatie (begin hormonale cyclus)
De hormonale cyclus van de vrouw begint met de menstruatie, de bloeding, die gemiddeld 3 tot 7 dagen duurt. De menstruatie komt op gang doordat de hormonen oestrogeen en progesteron zijn gedaald. Als reactie hierop wordt het opgebouwde baarmoederslijmvlies afgestoten.
Tegelijkertijd beginnen de follikels met daarin eicellen in de eierstokken weer met groeien. Een zo’n eicel zal in de komende cyclus zal gaan ‘springen’. De menstruatie is dus eigenlijk ook al de folliculaire fase, maar hierover lees je later meer.
De menstruatie wordt ook wel vergeleken met het seizoen winter. Vaak zijn vrouwen moe en hebben ze geen zin om van alles te ondernemen. Praktisch gezien ben je ook veel in de weer met het bloed opvangen en je kunt last hebben van krampen. Het kan zijn dat je je wat wil terugtrekken en rustige of geen activiteiten inplant.
Kort samengevat is de menstruatie:
- Periode van bloeden
- Follikels groeien
- Hormonen: Laag
- Seizoen: Winter
- Gevoel: Terugtrekken en weinig energie
Fase 2 - Pre-ovulatie (Folliculaire fase)
De menstruatie stopt en de folliculaire fase gaat verder door. Dit betekent dat de follikels met daarin de eicellen verder groeien onder invloed van het hormoon FSH.
Deze follikels geven het hormoon oestrogeen af, wat de baarmoederhals geschikter maakt voor zaadcellen. Per cyclus van de vrouw ontwikkelt één follikel in de eierstok zich volledig. Als dit gebeurt komt er ineens een stuk meer oestrogeen vrij, wat zal zorgen voor een ovulatie.
De pre-ovulatie heeft gelijkenissen met de lente. Het is een fase van opbouw en een soort ‘nieuw begin’. Vrouwen voelen zich vaak energieker, aantrekkelijker [2] en hebben meer zin om dingen te ondernemen. De sexdrive neemt toe, want je bent nu vruchtbaar en die kans om zwanger te worden wil je lichaam niet laten lopen!
Kort samengevat is de folliculaire fase:
- Periode van ontwikkelen follikels met eicel
- Vruchtbaarheid
- Hormonen: FSH, oestrogeen
- Seizoen: Lente
- Gevoel: Energie en zelfverzekerdheid
Fase 3 - Ovulatie
Dit heet ook wel de eisprong, wat ongeveer een dag duurt. Wanneer er een follikel volledig is ontwikkeld, komt er dus een stuk meer oestrogeen vrij.
Dit herkent de hypofyse, waardoor deze het hormoon LH afgeeft. Hierdoor gaat de follikel open en komt de eicel vrij. Deze gaat vanuit de eierstok naar de eileider. De ovulatie gebeurt rond dag 14 van de cyclus bij de vrouw, waarbij de eerste dag van de menstruatie dag 1 is.
De ovulatie wordt ook wel vergeleken met de zomer. Er is vaak nog steeds veel energie, een hogere sexdrive en meer zin om eropuit te gaan. Toch is het niet alleen maar feest. Veel vrouwen voelen hun ovulatie en dat kan best pijn doen. Veelgehoorde eisprongklachten zijn kramp, een opgeblazen gevoel en gevoelige borsten.
Kort samengevat is de ovulatie:
- De eisprong
- Hormonen: Oestrogeen, LH
- Seizoen: Zomer
- Gevoel: Energie en levenslust
Fase 4 - pre-menstruatie (Luteale fase)
De reis van de gesprongen eicel vanuit de eierstok, via de eileider, naar de baarmoeder gebeurt in de luteale fase. De lege follikel (corpus luteum) maakt op dit moment het hormoon progesteron aan.
Progesteron en oestrogeen zorgen er samen voor dat het baarmoederslijmvlies geschikt gemaakt wordt voor een eventuele zwangerschap. Ook remmen ze even de hormonen die ervoor zorgen dat de overgebleven eicellen in de eierstokken zich verder ontwikkelen.
Want stel er is een zwangerschap, dan komt een nieuwe eisprong niet van pas! Wanneer er geen bevruchting is, dalen progesteron en oestrogeen weer, wat de menstruatie op gang brengt.
De pre-menstruatie heeft gelijkenissen met de herfst. Het wordt ook wel de PMS-week genoemd, want veel vrouwen hebben in deze periode last van PMS. PMS [3] is het premenstrueel syndroom, wat naast lichamelijke klachten kan zorgen voor onder andere prikkelbaarheid, vermoeidheid en stemmingswisselingen.
Kort samengevat is de luteale fase:
- Voorbereiding op zwangerschap na de eisprong
- Mogelijk PMS
- Hormonen: Progesteron, oestrogeen
- Seizoen: Herfst
- Gevoel: Vermoeid en prikkelbaar
