Het oestrogeen hormoon: wat is het en wat doet het?

Oestrogeen is een van de belangrijke hormonen bij de hormonale cyclus van een vrouw. Mannen hebben ook oestrogeen, maar in dit artikel zal gefocust worden op dit hormoon bij de vrouw: wat is oestrogeen en wat doet het? 

1 - Wat doet het oestrogeen hormoon?

Oestrogeen heeft verschillende functies. Het is met name betrokken bij het vrouwelijke voortplantingssysteem. Zo zorgt het in de puberteit voor de ontwikkeling van uiterlijke kenmerken zoals bredere heupen en borsten. Ook speelt het hormoon een belangrijke rol in de menstruatiecyclus, ook wel de hormonale cyclus. 

Oestrogeen komt voor in verschillende vormen: oestradiol, oestron en oestriol. Oestradiol is het belangrijkste hormoon bij de hormooncyclus. Oestron wordt pas aangemaakt na de menopauze en oestriol heeft een belangrijke rol tijdens zwangerschap. 

Het hormoon wordt aangemaakt in de eierstokken, bijnieren en vetweefsel. Mannen hebben ook het hormoon oestrogeen, maar in veel mindere mate. 

De functies van oestrogeen op een rijtje:

• Rol menstruatiecyclus: Oestrogeen zorgt voor de rijping van eicellen in de eierstokken. Ook maakt het het baarmoederslijmvlies geschikt voor zwangerschap. 
• Secundaire geslachtskenmerken: In de pubertijd zorgt oestrogeen voor de groei van borsten, bredere heupen en haar. 
• Botdichtheid: Oestrogeen voorkomt botontkalking en op lange termijn osteoporose. 
• Cognitieve gezondheid: Volgens onderzoek zou oestrogeen de hersenen positief beïnvloeden [1].
• Vaginale gezondheid: in de vagina zorgt oestrogeen voor het behoud van een dikke wand en de vochtigheid van de vagina.

Note: als je de pil slikt, heb je niet je natuurlijke hormonale cyclus. Veel feiten en tips in het artikel zijn dan helaas niet op jou van toepassing. 

2 - Oestrogeen en de hormonale cyclus

Je kunt oestrogeen niet los zien van de gehele hormonale cyclus van de vrouw. Hormonen zijn eigenlijk het communicatiemiddel tussen de hersenen en de geslachtsorganen.

Tijdens de fases in de menstruatiecyclus, verschillen de hoeveelheden hormonen ook. Hormonen die voorkomen tijdens de vrouwelijke hormooncyclus zijn: FSH, LH, oestrogeen en progesteron.

De hormooncyclus gaat in het kort als volgt:

• Ontwikkelen eicellen: Onder invloed van het hormoon FSH ontwikkelen in beide eierstokken meerdere follikels zich. Deze follikels geven op hun beurt oestrogeen af. Dit maakt de baarmoederhals geschikter voor zaadcellen. 
• Volledige ontwikkeling één eicel: Eén follikel ontwikkelt zich volledig per cyclus. Op het moment van complete ontwikkeling komt er een stuk meer oestrogeen vrij. 
• De eisprong: Deze piek in oestrogeen wordt herkend door de hypofyse. De hypofyse geeft daarop het hormoon LH af. De follikel barst open en er is een eisprong. De eicel komt dan uit de follikel in de eierstok en gaat naar de eileider. 
• Reis naar de baarmoeder: Via de eileider gaat de eicel langzaam naar de baarmoeder. Intussen maakt de lege follikel het hormoon progesteron aan. Samen met oestrogeen maakt progesteron het baarmoederslijmvlies geschikt voor een eventuele zwangerschap. Ze remmen de hormonen die ervoor zorgen dat nog meer eicellen zich ontwikkelen. 
• Menstruatie: Op het moment dat er geen bevruchting heeft plaatsgevonden, daalt het oestrogeen. Je gaat dan menstrueren en de cyclus begint opnieuw. 

3 - Oorzaken disbalans oestrogeen

Er zijn verschillende reden waarom de oestrogeenlevels kunnen wisselen [2]. Sommige redenen zijn natuurlijk en horen erbij, andere niet. Ze staan apart van elkaar opgesomd. 

Natuurlijke redenen voor disbalans oestrogeen: 

• De pubertijd 
• Zwangerschap en borstvoeding
• Recente bevalling 
• De overgang 
• Oudere leeftijd

Andere redenen van disbalans oestrogeen: 

• Overgewicht
• Ondergewicht 
• Te veel sporten
• Stress
• Hoge alcoholconsumptie
• Vervroegde overgang 
• Bepaalde medicijnen
• Hoge bloeddruk
• Diabetes
• Disfunctie van eierstokken
• Disfunctie van de hypofyse 
• PCOS
• Tumoren aan geslachtorganen 

4 - Symptomen te veel oestrogeen

Een teveel aan oestrogeen wordt ook wel oestrogeendominantie genoemd. Dit kan betekenen dat de hormoonspiegels van oestrogeen te hoog zijn, of dat de verhouding van oestrogeen met andere hormonen uit balans is. 

Symptomen van te veel oestrogeen zijn:

• Pijnlijke of onregelmatige menstruatie 
• Hoofdpijn
• Gevoelige borsten
• Minder zin in seks
• Aankomen in gewicht
• Moeite met slapen
• Onrustig gevoel
• Haaruitval
• Vermoeidheid

5 - Symptomen tekort oestrogeen 

Een tekort aan oestrogeen is normaal in de overgang, maar ook jongere vrouwen kunnen ermee te maken krijgen. De symptomen van een tekort aan oestrogeen lijken dus op de klachten van de overgang. Dit ho

Symptomen van een tekort aan oestrogeen zijn:

• Onregelmatige menstruatie 
• Opvliegers
• Droge huid en vagina
• Minder zin in seks  
• Pijn tijdens seks 
• Nachtelijk zweten
• Stemmingswisselingen
• Vermoeidheid 
• Botontkalking 

Sommige vrouwen doen hormoontherapie om de gevolgen en klachten van de overgang te verminderen. Dit is niet voor iedereen geschikt, bijvoorbeeld als er borstkanker in de familie voorkomt. Overleg dit dus altijd met een huisarts. 

6 - Oplossingen voor oestrogeen balans

Zowel een oestrogeentekort als -teveel is een disbalans in de hormonen. Dit kan verschillende redenen hebben. Wanneer je vermoed dat je in een vervroegde overgang bent, of dat je oestrogeen uit balans is door een medische aandoening, is het goed om naar de dokter te gaan. 

Wanneer de disbalans niet komt door de overgang of een medische aandoening zijn er verschillende manieren om je oestrogeenspiegel te ondersteunen en weer in balans te krijgen. Deze tips zijn dus voor zowel een tekort als een teveel aan oestrogeen. 

Manieren voor balans in oestrogeen: 

• Voeding en levensstijl: Een gezonde levensstijl en goede, gevarieerde voeding is per definitie goed voor de hormoonbalans. 
• Gezond gewicht: Zowel ondergewicht als overgewicht kan een disbalans in de hormonen veroorzaken. Houd dus in de gaten dat je gewicht niet te hoog of te laag is, als je je oestrogeen in balans wil houden. 
• Sport met mate: Dat hoor je niet vaak iemand zeggen, toch? Toch is het echt zo dat vrouwen die te veel sporten last kunnen krijgen van een verstoorde hormoonhuishouding. Sport dus vooral, maar sla er niet in door. 
• Weinig stress: Stress verminderen helpt bij het verbeteren van de hormonale balans in het lichaam. 
• Genoeg slapen: Ook goed slapen ondersteunt het in balans brengen van de hoeveelheid hormonen in het lichaam