Problemen met de vruchtbaarheid kunnen ontstaan door een verminderde of slechte zaadkwaliteit. Er is dan sprake van minder beweeglijk zaad, het aantal zaadcellen is te laag of de vorm van de zaadcellen is niet in orde. Gelukkig is het mogelijk om zelf je zaadkwaliteit te verbeteren. Dit kan al met enkele simpele aanpassingen in voeding en leefstijl.
Wat is goede zaadkwaliteit
Om een bevruchting plaats te kunnen laten vinden, moet een spermacel heel wat hindernissen nemen. Hij moet een lange reis maken en uiteindelijk een eicel zien te bevruchten. De omgeving van de baarmoeder is zelfs behoorlijk vijandig voor een spermacel. Deze moet dus gezond en sterk zijn, wil hij kunnen overleven.
Een goede zaadkwaliteit is dus van belang. De kwaliteit van zaad kan beoordeeld worden op drie onderdelen:
- De beweeglijkheid van het sperma
- De hoeveelheid zaadcellen
- Vorm van de zaadcellen
Als deze onderdelen in orde zijn, is de kans op een zwangerschap het grootste. Zijn er problemen op een of meerdere punten, dan kan dit zorgen voor een verminderde vruchtbaarheid.
Verminderde zaadkwaliteit
Als de zaadkwaliteit minder goed is, kan dit een zwangerschap in de weg staan. Echter, ook met een verminderde zaadkwaliteit is het nog steeds mogelijk dat een zwangerschap ontstaat. Meestal duurt het dan wel langer voor dat gebeurt. Hieronder wordt uitgelegd wat er bedoeld wordt met de beweeglijkheid van sperma, de hoeveelheid en de vorm van het sperma.
Beweeglijkheid van spermacellen
De beweeglijkheid van zaadcellen is heel belangrijk. De cellen moeten krachtig bewegen om door het slijm van de baarmoedermond te komen en bij de eicel terecht te komen. Meer dan 25% van de spermacellen zou goed moeten bewegen, anders is er sprake van asthenozoöspermie oftewel slecht bewegende zaadcellen.
Hoeveelheid zaadcellen
Hoe meer zaadcellen een man aanmaakt, hoe groter de kans op zwangerschap. Bij een zaadlozing komen normaal gesproken zo’n 60 tot 150 miljoen spermacellen vrij, en dat is gemiddeld 20 tot 50 miljoen per milliliter. Bij minder dan 20 miljoen spermacellen per milliliter, is er sprake van verminderde vruchtbaarheid. Dit wordt oligozoöspermie genoemd.
Afwijkende vorm
Ook de vorm van een zaadcel is van belang. Hoe gunstiger de vorm is, hoe groter de kans dat de zaadcel een eicel kan bevruchten. Het percentage spermacellen met afwijkende vorm, zou onder de 30% moeten blijven. Is dit hoger, dan wordt dit teratozoöspermie genoemd.
Zaadkwaliteit verbeteren
Wil jij zelf proberen de zaadkwaliteit te verbeteren, dan zijn er een aantal dingen die je kunt doen. Hieronder kun je lezen hoe je een positieve impact kunt hebben op de vorm, de beweeglijkheid en de hoeveelheid spermacellen.
1. Beweeglijkheid van zaadcellen verbeteren
Er zijn drie manieren waarop je de beweeglijkheid van je spermacellen mogelijk kan ondersteunen. Als eerste is het belangrijk dat je voldoende vitamines en mineralen binnenkrijgt. Deze spelen een belangrijke rol bij de vorming van gezonde spermacellen. Je zou vooral voldoende selenium en vitamine D3 moeten binnenkrijgen.
Selenium wordt gebruikt bij de productie van spermacellen. Het is goed voor de aanmaak van de celstructuur en de staart van de spermacel. Tevens helpt het om spermacellen te beschermen tegen schade en mutaties.
Een tekort aan selenium kan leiden tot minder beweeglijk en beschadigd zaad. Bij een onderzoek kregen mannelijke deelnemers dagelijks 100 mcg selenium, waarna de spermakwaliteit bij 56% van de patiënten verbeterde [1].
Als je dagelijks 1 - 2 paranoten eet, krijg je al de aanbevolen dagelijks hoeveelheid selenium binnen.
Eveneens van belang is vitamine D3. Als je onvoldoende vitamine D aanmaakt zorgt dit voor spermacellen die een lagere beweeglijkheid hebben en ook trager zijn.
Temperatuur speelt eveneens een rol bij de kwaliteit van het sperma. Wil je je zaadkwaliteit verbeteren, dan zou je dat kunnen bereiken door ervoor te zorgen dat je testikels niet te warm worden. Ze hangen buiten het lichaam omdat ze koeler zouden moeten blijven dan de rest van je lichaam.
Langdurig zitten, strak ondergoed en zelfs een laptop op schoot houden kan zorgen voor te hoge temperaturen. Hierdoor sterven zaadcellen eerder af en kunnen ze minder beweeglijk worden.
2. Vorm van zaadcellen verbeteren
Is de vorm van jouw zaadcellen niet in orde? Dan is het belangrijk om voldoende antioxidanten binnen te krijgen. Als er nieuwe spermacellen worden aangemaakt, komen deze voort uit al bestaande kiemcellen, die worden gedeeld. Het is dus van groot belang dat deze goed gezond zijn.
Een kiemcel kan alleen een gezonde (en goed gevormde) spermacel produceren als hij beschermd is tegen vrije radicalen. Bij een overmaat aan vrije radicalen en een gebrek aan antioxidanten, ontstaat er oxidatieve stress. Dit kan tot schade aan nieuwe spermacellen leiden.
Een spermacel moet optimaal kunnen functioneren om bij de eicel te kunnen komen en deze te kunnen bevruchten. Een van de factoren die meespeelt is de vorm. Is deze niet puntig genoeg of zitten er andere fouten in de vorm, dan zal er geen bevruchting kunnen plaatsvinden. Bij teveel schade of fouten zal de spermacel zelfs opgeruimd worden.
Oxidatieve stress (roken, drinken, stress, weinig bewegen, junkfood) kan de oorzaak zijn van lage aantallen spermacellen en schade aan spermacellen [2]. Verse groenten en fruit zijn rijk aan antioxidanten, zoals vitamine A, C en E. Ook co-enzym Q10 is goed voor de mannelijke vruchtbaarheid.
Wist je dat? Roken heeft een enorm negatieve impact op de vruchtbaarheid. De giftige stoffen in een sigaret kunnen spermacellen beschadigen: ze worden minder beweeglijk en kunnen vaker een afwijkende vorm krijgen. Ook kan het ervoor zorgen dat het aantal spermacellen afneemt.
3. Aantal zaadcellen verhogen
Als het aantal zaadcellen te laag is, kun je hierin verbetering krijgen door meer zink-rijke voeding te eten. Zink is goed voor de aanmaak van spermacellen en is tevens goed voor de beweeglijkheid van zaadcellen. Dit blijkt uit onderzoek onder 72 mannen [3]. Er bleek een duidelijke samenhang tussen concentratie van zink en het aantal spermacellen. Let op: als je voldoende zink binnenkrijgt, heeft het geen zin om meer zink in te nemen.
Ook foliumzuur (vitamine B11) is ook goed voor de zaadkwaliteit. Foliumzuur (het liefst Actief Foliumzuur: 5-MTHF Folaat) is samen met zink goed voor de aanmaak van zaadcellen. Het kan dus een goed idee zijn om deze twee samen te nemen om de mannelijke vruchtbaarheid te ondersteunen.
Wil je je zaadkwaliteit verbeteren, dan is het eveneens raadzaam eens te kijken naar je leefstijl. Zo heeft alcohol een negatieve invloed op de aanmaak van het GnRH hormoon [4]. Dit hormoon is nodig voor de productie van spermacellen. Bij meer dan 10 eenheden alcohol per week kan dit leiden tot een afname van zaadcellen in het sperma.
