Heb je ADHD of ADD, dan ben je vast ook bekend met het verschijnsel van hyperfocus. Dit is de vaardigheid om je urenlang intens te kunnen concentreren op wat je aan het doen bent. Dat iemand met ADHD zich zo goed kan focussen lijkt tegenstrijdig, want ADHD staat toch voor aandachtstekort?
Toch komt deze hyperfocus vaak voor bij deze aandoening, zowel bij kinderen als volwassenen. Het kan ook nadelen met zich meebrengen, zoals het vergeten van afspraken of niet genoeg slapen. Maar als je deze intense concentratie kan kanaliseren, kan deze veranderen in je superkracht.
In deze blog leggen we uit wat hyperfocus precies is, wat de voor- en nadelen zijn en hoe je het kunt triggeren.
Wat is de hyperfocus bij ADHD?
Het begrip hyperfocus heeft betrekking op de intense concentratie die mensen met ADHD, ADD en autisme kunnen ervaren als ze iets doen wat hen interesseert. Deze krachtige concentratie kunnen ze uren vasthouden. Ze zijn zelfs zo gefocust dat ze de hele wereld om hen heen buiten kunnen sluiten.
Dat niet alleen, de kans is groot dat ze de tijd vergeten, ze vergeten dat ze afspraken hadden of nog andere taken te doen hadden. Als je hun aandacht wilt trekken, kan dit haast onmogelijk zijn.
Het lijkt opvallend dat iemand met ADHD, een aandoening die gekenmerkt wordt door een gebrekkige concentratie, zich zo ontzettend goed kan concentreren op bepaalde taken. Maar bij ADHD is er eigenlijk geen sprake van een gebrek aan focus, maar van problemen met het reguleren van de aandacht.
Een vervelende of saaie taak kan concentratieproblemen opleveren, terwijl het helemaal niet moeilijk is om je te focussen op iets wat interessant en leuk is. Dan kan je juist in een hyperfocus komen.
Zo ontstaat een hyperfocus
Waardoor komt het dan dat mensen met ADHD zich zo enorm goed kunnen concentreren? Dit lijkt, net als het geval is met een gebrek aan concentratievermogen, voort te komen uit lage niveaus van dopamine. Door dit tekort is het lastig om te schakelen tussen verschillende taken en iets te gaan doen wat wel moet, maar waar je eigenlijk geen zin in hebt.
Zowel kinderen als volwassenen kunnen problemen hebben met hun aandacht verleggen van de ene taak naar de andere. En dan gaat het vooral om taken die ze leuk vinden en die op psychologisch vlak lonend zijn. Die blijven hun aandacht trekken.
De hersenen van iemand met ADHD worden sterk aangetrokken tot activiteiten die op korte termijn dat soort positieve feedback geven.
Voordelen van hyperfocus
Maar een hyperfocus kan veel voordelen met zich meebrengen. Zo kun je over het algemeen langer en meer gefocust werken dan een ander en ben je heel productief. Dit zijn de voordelen:
- Bergen werk kunnen verzetten: Iemand die in een hyperfocus zit kan lange tijd doorwerken en heeft ook bijna geen pauzes nodig. Hierdoor kan iemand met ADHD een taak in een week af hebben, waar iemand anders misschien wel twee weken of meer voor nodig zou hebben.
- Jezelf verdiepen in een onderwerp: Zonder hyperfocus zouden je gedachten van hot naar her gaan. Er is geen verband of lijn en daardoor kun je ook onrustig worden. Tijdens een hyperfocus richt je je op maar één onderwerp en daar kun je je dan ook goed in verdiepen.
- Hoge productiviteit: Wanneer je zo geconcentreerd bent werk je zeer efficiënt en ben je ook enorm productief. En daarbij blijf je ook goed zorgen voor de kwaliteit van je werk.
Zoals je ziet kan hyperfocus je dus heel veel brengen. Het is alleen wel zaak om goed de balans te houden, want zoals je hieronder kunt zien, heeft een hyperfocus ook bepaalde nadelen.
Valkuilen bij hyperfocus
Als je helemaal opgaat in je hyperfocus, vergeet je alles om je heen. Jij ziet alleen maar je huidige opdracht, game of puzzel. Daardoor is het mogelijk dat je ook in een paar valkuilen van deze staat van concentratie kunt vallen.
- Afspraken vergeten: Je zit met je aandacht helemaal bij wat je aan het doen bent. Het kan dus zomaar gebeuren dat je te laat komt voor een afspraak of andere taken laat liggen.
- Niet eten of drinken: Tijdens een hyperfocus let je ook niet op de signalen van je lichaam. Daardoor kun je veel te lang doorgaan zonder iets te eten of te drinken. Dat is natuurlijk niet zo gezond.
- Nutteloze bezigheden: iemand met een hyperfocus kan ook aangetrokken worden door bezigheden die eigenlijk helemaal niet zo nuttig zijn en die op die manier al je tijd opslorpen. Van per ce het meest voordelige koopje moeten vinden tot urenlang een game spelen.
- Verwaarlozing van je persoonlijke hygiëne: Behalve niet eten en drinken kom je ook niet toe aan het verzorgen van jezelf, zoals op tijd douchen, tandenpoetsen of je huis schoon houden.
- Onvoldoende slapen: Je kunt tijdens je urenlange focus ook makkelijk vergeten dat je naar bed moet. Op die manier kan hyperfocus leiden tot slaapgebrek.
Hyperfocus triggeren en opwekken
Hyperfocus is dus een krachtige eigenschap, maar alleen als deze in goede banen wordt geleid. Wil je nu deze superconcentratie opwekken om ervan te kunnen profiteren bij je werk of studie, dan zijn er een paar dingen die je kunt doen.
- Zoek uit waar je interesses liggen: Een hyperfocus wordt makkelijker opgewekt als je iets doet dat je boeit. Dus weet je nog niet wat dat voor jou is, verdiep je dan in verschillende onderwerpen, van geschiedenis, wetenschap en biologie tot sporten of verschillende hobby's en kijk wat jouw aandacht kan vangen.
- Elimineer afleiding: Alles wat jouw intense concentratie kan verbreken, zou je moeten vermeiden. Zet dus de notificaties op je smartphone uit en sluit onnodige tabbladen op je computer.
- Maak saaie taken uitdagend: Moet je iets doen dat je saai vindt, probeer het dan leuker of uitdagender te maken. Kijk of je er op een andere manier mee aan de slag kan, laat je creativiteit er op los. Moet je iets leren, werk dan merk kleurige markeerstiften of verwerk informatie in een interessante grafiek.
- Zorg voor competitie: het kan ook helpen om een competitie element in te voeren. Krijg jij je werk sneller af of haal je een beter cijfer dan een ander?
- Houd je agenda leeg: zodat je weet dat je ongestoord kunt werken aan een taak of opdracht en zonder problemen in je hyperfocus kunt blijven.
Hyperfocus en kinderen (+ 4 tips)
Zoals je kon lezen kan een hyperfocus ook nadelen met zich meebrengen. Voor kinderen is het belangrijk om ze te helpen al deze energie goed te kanaliseren. Ze weten nog niet goed wat de gevolgen kunnen zijn voor hun lichaam en geest wanneer ze zo langdurig gefocust zijn. Je kunt ze helpen door grenzen te stellen. Gebruik hiervoor de volgende tips.
1. Beperk gamen tot een uur per dag
Gamen is iets wat kinderen (en ook volwassenen) helemaal kan opslorpen. Alles aan gamen trekt aan en kan een hyperfocus opwekken, van het competitie element tot aan de kleurige wereld waar geen einde aan komt.
Gamen is niet direct slecht, maar het is goed om hier grenzen aan te stellen, zodat een kind ook nog toekomt aan school, huiswerk en vriendjes. Beperk gamen dan ook tot hooguit een uur per dag.
2. Eerst huiswerk, dan pas andere leuke dingen
Een kind met ADHD kan nog niet zo goed plannen en zal het liefste eerst bezig zijn met wat het leuk vindt. Help je kind hiermee en spreek af dat huiswerk eerst gedaan moet worden, voordat het tijd is voor hobby's en en andere leuke dingen.
3. Huiswerk opdelen in kleinere taken
Wanneer een kind met ADHD ziet wat het voor huiswerk moet doen, kan het zich snel ontmoedigd voelen door de hoeveelheid. Help overzicht te creëren, door een opdracht op te delen in kleinere taken, waardoor het meer behapbaar wordt.
4. Stimuleer de interesses waar je kind wat aan heeft
Het is ook een goed idee om de interesses van je kind die later nog handig kunnen zijn, te stimuleren. Is jouw kind nieuwsgierig naar wetenschap, geschiedenis, sport of andere onderwerpen?
Geef het dan de middelen om hier meer over te weten te komen. Help je kind informatie zoeken of ga eens samen naar een museum, bibliotheek of oefentraining.
Hyperfocus en voeding
Voeding heeft een grote invloed op het functioneren van de hersenen en dus ook op de concentratie. Gezonde voeding ondersteunt de aanmaak van neurotransmitters en levert belangrijke vitamines, mineralen en antioxidanten.
Door de juiste keuzes op het gebied van voeding kun je je brein optimaliseren voor hyperfocus. Hieronder geven we je enkele tips.
- Vette vis: eet vaker vette vis. Vissen als zalm, haring en makreel leveren omega-3 vetzuren, die helpen de aanmaak van dopamine in de hersenen te reguleren. Dopamine is belangrijk voor een goede concentratie.
- Voldoende kleur op het bord: dus ga niet alleen voor de bekende groene groente, zoals snijbonen, en broccoli. Eet alle kleuren van de regenboog, bijvoorbeeld oranje paprika's, tomaten, wortelen en bloemkool. Groente en fruit met al deze kleuren bevatten veel antioxidanten. Deze helpen de hersenen beschermen tegen vrije radicalen en bevorderen de doorbloeding van het brein.
- Eet dierlijke producten van hoge kwaliteit: zoals grasgevoerd rundvlees en biologische eieren en schaal- en schelpdieren. Dit zijn goede bronnen van zink, ijzer en B-vitamines. Deze zijn allemaal belangrijk voor een goede concentratie.
- Gebruik geen middelen die de concentratie verstoren: zoals alcohol, wiet en harddrugs. Deze tasten de dopamine receptoren aan, wat een negatief effect heeft op de concentratie. Na gebruik hebben je hersenen meerdere dagen nodig om te herstellen.
