Progesteron is een hormoon dat een belangrijke rol speelt bij de hormonale cyclus en zwangerschap. Mannen maken ook een kleine hoeveelheid progesteron aan, maar dit artikel zal focussen op progesteron bij de vrouw.
1 - Wat doet het progesteron hormoon?
Progesteron is een hormoon dat voornamelijk wordt aangemaakt in de eierstokken. Simpel gezegd zijn hormonen het communicatiemiddel tussen de hersenen en de geslachtsorganen.
Progesteron speelt een grote rol in de seksuele ontwikkeling en hormonale cyclus van een vrouw. Tijdens de menstruatiecyclus zorgt progesteron ervoor dat de baarmoeder geschikt gemaakt wordt voor een zwangerschap. Dit gebeurt tijdens het tweede deel van de cyclus, na de eisprong. Ook heeft progesteron een belangrijke werking tijdens een zwangerschap [1].
2 - Progesteron en de hormonale cyclus
Je kunt progesteron eigenlijk niet los zien van de gehele hormonale cyclus van de vrouw. Tijdens de fases in de menstruatiecyclus, verschillen de hoeveelheden hormonen ook. Hormonen die voorkomen tijdens de vrouwelijke hormooncyclus zijn: FSH, LH, oestrogeen en progesteron.
De hormooncyclus gaat in het kort als volgt
- Ontwikkelen eicellen: In beide eierstokken ontwikkelen meerdere follikels zich. Dit gebeurt onder invloed van het hormoon FSH. Deze follikels geven oestrogeen af, wat de baarmoederhals geschikter maakt voor zaadcellen.
- Volledige ontwikkeling één eicel: Eén follikel ontwikkelt zich volledig per cyclus. Op het moment van complete ontwikkeling komt er een stuk meer oestrogeen vrij.
- De eisprong: De hypofyse herkent het oestrogeen, en geeft daarop het hormoon LH af. De follikel barst open en er is een eisprong, waarbij de eicel uit de follikel en eierstok, naar de eileider gaat.
- Reis naar de baarmoeder: Via de eileider gaat de eicel langzaam naar de baarmoeder. Intussen maakt de lege follikel in de eierstok het hormoon progesteron aan. Samen met oestrogeen maakt progesteron het baarmoederslijmvlies geschikt voor een eventuele zwangerschap. Ze remmen de hormonen die ervoor zorgen dat nog meer eicellen zich ontwikkelen.
- Menstruatie: Wanneer er geen bevruchting is geweest, daalt het oestrogeen, menstrueer je en begint de cyclus opnieuw.
3 - Progesteron en zwangerschap
Progesteron wordt ook wel het zwangerschapshormoon genoemd, omdat progesteron veel functies heeft tijdens een zwangerschap. Het hormoon wordt dan aangemaakt in de placenta en blijft tijdens de zwangerschap in grotere hoeveelheid aanwezig in het lichaam.
De functies van progesteron tijdens een zwangerschap:
- Geschikt maken baarmoeder: Niet alleen voor de zwangerschap maakt progesteron de baarmoeder geschikt, dit blijft ook tijdens een zwangerschap doorgaan.
- Slijmprop: In de baarmoeder wordt ook een slijmprop aangemaakt. Deze voorkomt dat er een nieuwe zwangerschap ontstaat en de baby is beter beschermd.
- Voorkomen samentrekking: Progesteron zorgt ervoor dat je lichaam de baby als lichaamsvreemd gaat zien en door samentrekking van spieren het afstoot.
- Voeding baby: Tijdens een zwangerschap krijgt de baby via klieren in baarmoederwand voeding tot zich. Ook hier is progesteron verantwoordelijk voor.
- Melkklieren: Samen met een aantal andere hormonen, zorgt progesteron dat de melkklieren in de borsten groeien.
- Remming bevalling: Tijdens een zwangerschap worden hormonen aangemaakt die ervoor zorgen dat je op gegeven moment gaat bevallen. Tot de tijd rijp is houdt progesteron de werking van deze hormonen tegen.
4 -Tekort progesteron: oorzaken en symptomen
Hormonen werken met elkaar samen. Zo kan een teveel aan oestrogeen, voor een tekort aan progesteron zorgen. Wanneer deze twee hormonen uit balans zijn en er een tekort aan progesteron is, kan dat de volgende symptomen geven:
- Pijnlijke of onregelmatige menstruatie
- Hoofdpijn
- Gevoelige borsten
- Minder zin in seks
- Aankomen in gewicht
- Moeite met slapen
- Stemmingswisselingen
- Onrustig gevoel
- Haaruitval
- Vermoeidheid
Omdat progesteron zo’n belangrijke functie heeft in de vruchtbaarheid en het geschikt maken van de baarmoeder voor zwangerschap, heeft een tekort aan het hormonen dan ook effect daarop. Zo kan een lage progesteronspiegel zorgen voor een mindere vruchtbaarheid, minder menstrueren of een miskraam.
Wanneer je vermoed dat je een tekort aan progesteron hebt, dan is het goed om je huisarts te bezoeken.
5 -Te veel progesteron: oorzaken en symptomen
Een teveel aan progesteron zorgt normaal gesproken niet voor problemen. Tijdens een zwangerschap bereikt je lichaam hoge progesteronlevels. Ook de overgang kan het progesteron tijdelijk wat verhogen. Wanneer dit een natuurlijk proces is, geeft dit meestal geen klachten.
De pil, hormoontherapie (tijdens de overgang), of vruchtbaarheidsbehandelingen zijn gebruikte manieren waarbij vrouwen progesteron tot zich nemen als anticonceptie, om klachten tijdens de overgang te verminderen, of om juist zwanger te worden. Dit zorgt normaal gesproken niet voor grote problemen, maar het kan wel wat typische klachten geven van hormonen die uit balans zijn.
Symptomen van te veel progesteron:
- Onregelmatige menstruatie
- Vermoeidheid
- Gevoelige borsten
- Minder zin in seks
- Hoofdpijn
- Aankomen in gewicht
- Moeite met slapen
- Opgeblazen gevoel
- Stemmingswisselingen
- Onrustig gevoel
- Duizeligheid
6 - Oplossingen voor progesteron balans
Zowel een progesterontekort als -teveel is een disbalans in de hormonen. Zoals je voorheen gelezen hebt, lijken de klachten dan ook op elkaar. Een disbalans van progesteron en andere hormonen kan verschillende redenen hebben. Wanneer de disbalans niet door een medische aandoening of andere onderliggende reden komt, zijn er verschillende manieren om je hormonen weer in balans te krijgen.
Tips voor hormonale balans:
- Voeding en levensstijl: Gezonde voeding en een goede levensstijl ondersteunt de hormoonbalans. Ook heeft je lichaam gezonde stoffen zoals goede vetten en eiwit nodig om hormonen zoals progesteron aan te maken [2].
- Gezond gewicht: Zowel ondergewicht als overgewicht kan een disbalans in de hormonen veroorzaken. Houd dus in de gaten dat je gewicht niet te hoog of te laag is, als je je progesteron in balans wil houden.
- Sport met mate: Sporten is goed, maar te veel sporten kan leiden tot hormonale problemen of zelfs het volledig uitgaan van je menstruatie. Sport dus vooral, maar sla er niet in door.
- Weinig stress: Stress en stresshormonen brengen je hormonen uit balans. Probeer daarom stress te verminderen.
- Genoeg slapen: Ook goed slapen ondersteunt het op peil houden van een gezonde hormoonbalans.
